Η εφηβική και παιδική παχυσαρκία αποτελεί μείζον πρόβλημα της σύγχρονης κοινωνίας. Είναι συχνό φαινόμενο τα παιδιά και οι έφηβοι να εμφανίζουν προβλήματα υγείας που συνήθως αναπτύσσονται στους ενήλικες όπως διαβήτη τύπου ΙΙ, υπερχοληστερονεμία κλπ. Η παιδική παχυσαρκία οφείλεται στην επίδραση διαφόρων παραγόντων όπως είναι η κληρονομικότητα, το περιβάλλον ανάπτυξης του παιδιού και τέλος η ψυχολογία του παιδιού.
Ένα παιδί έχει 50% πιθανότητες να γίνει παχύσαρκο εάν ένας από τους δύο γονείς είναι παχύσαρκος ενώ οι πιθανότητες αυτές αυξάνονται όταν και οι δύο γονείς είναι παχύσαρκοι. Η παχυσαρκία οφείλεται, όπως αναφέραμε στην αρχή και σε οικογενειακούς/περιβαλλοντικούς παράγοντες. Εάν ένα παιδί μένει σε ένα περιβάλλον που δεν προσφέρεται για παιχνίδι σε εξωτερικούς χώρους είναι φυσικό να βρει κάποιες μορφές ψυχαγωγίας που όμως προάγουν την σωματική αδράνεια όπως τηλεόραση, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, ηλεκτρονικά παιχνίδια κλπ. Η συσσώρευση περιττών κιλών στα παιδιά μπορεί να οφείλεται ακόμη στην αντικατάσταση κάποιων συναισθημάτων με το φαγητό. Αρκετοί γονείς συνηθίζουν να επιβραβεύουν τα παιδιά τους με το φαγητό, είτε δίνοντας τους π.χ γλυκά για μια εργασία που έχουν τελειώσει επιτυχώς, είτε βγάζοντας τους για φαγητό σε ταχυφαγεία (fast food) οπόταν υποσυνείδητα το φαγητό εξισούται με κάποιο θετικό συναίσθημα γιαυτό και αρκετά παιδιά μετά ως ενήλικες αναπτύσσουν συναισθηματική υπερφαγία δηλαδή τρώνε κάτι που τους προκαλεί θετικά συναισθήματα για να αντιμετωπίσουν κάποιο άλλο αρνητικό συναίσθημα.
Η παιδική παχυσαρκία αντιμετωπίζεται με σωστή διατροφή, άσκηση και ψυχολογική στήριξη. ¨Ενα παιδί με περιττά κιλά δεν θα πρέπει ποτέ να υποβάλλεται σε εξαντλητικές δίαιτες γιατί μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξή του. Το ζητούμενο για παιδιά που βρίσκονται σε ανάπτυξη είναι η σταθεροποίηση του βάρους τους για να υπάρξει αρμονία μεταξύ ύψους και βάρους όσο αυτά θα αναπτύσσονται. Σε περιπτώσεις πιο σοβαρής παχυσαρκίας η απώλεια βάρους δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 1-2 κιλά τον μήνα. Το παιδί θα πρέπει, με την βοήθεια κάποιου ειδικού, να συνδυάζει τροφές απ’ολες τις ομάδες τροφίμωνκαι να ακολουθά μια ισορροπημένη διατροφή. Το πρωινό θα πρέπει να γίνει μέρος της καθημερινότητας του μιας και έρευνες υποστηρίζουν οτι τα παιδιά που καταναλώνουν ένα διατροφολογικά ισορροπημένο πρωινό έχουν μειωμένες πιθανότητες ανάπτυξης παχυσαρκίας. Εκτός απο το πρωινό το παιδί θα πρέπει να καταναλώνει ακόμη δύο κύρια γεύματα και δύο μικρογεύματα (σνάκ) που είναι πλούσια σε θρεπτικά στοιχεία όπως γιαούρτι ή κάποιο φρούτο . Τα αναψυκτικά και τα φρουτοποτά θα πρέπει να αντικατασταθούν με φρέσκους χυμούς και νερό. Πάντοτε θα πρέπει να υπάρχουν στο πιάτο του παιδιού φρέσκα λαχανικά έστω και αν δεν έχει μάθει να τα καταναλώνει.Εάν οι γονείς έχουν τη συνήθεια να καταναλώνουν λαχανικά τα παιδιά σιγά σιγά θα τους μιμηθούν. Οι γονείς πρέπει να εντοπίσουν πιά λαχανικά αρέσουν στο παιδί τους και να τα παρουσιάζουν με ελκυστικό τρόπο στο πιάτο τους. Τα παιδιά άνω των 2-3 ετών μπορούν να καταναλώνουν γαλακτοκομικά μειωμένα σε λιπαρά μιας και περιέχουν τις ιδιες ακριβώς βιταμίνες με τα γαλακτοκομικά που είναι πλήρεις.
Μια ισορροπημένη διατροφή σε συνδυασμό με φυσική άσκηση όπως ποδηλασία, κολύμπι ή ομαδικά αθλήματα προάγει την καλύτερη φυσική κατάσταση των παιδιών.
Εκτός απο την σωστή διατροφή και την άσκηση θα πρέπει να υπάρξει ψυχολογική στήριξη εκ μέρους των γονιών. Εάν ένα παιδί έχει περιττά κιλά θα πρέπει με ευγενικό τρόπο να του εξηγούμε γιατι πρέπει να προσέξει την διατροφή του δίνοντας του κάποια παραδείγματα. Δεν θα πρέπει ποτέ να του βάζουμε «ταυτότητα» αποκαλώντας το με επίθετα όπως «παχύς» ή να του λέμε συνεχώς «θες δίαιτα» η «έχεις παχύνει». Τέλος το φαγητό δεν θα πρέπει να συνδέεται ποτέ με κάποιο συναίσθημα. Η επιβράβευση για κάτι καλό ή η τιμωρία του για κάτι κακό δεν θα πρέπει να σχετίζεται με το φαγητό π.χ « αν γράψεις καλάστο διαγώνισμα, θα σου πάρω παγωτό» ή «δεν θα φας παγωτό αν δεν φάς πρώτα όλα σου τα λαχανικά ». Το παγωτό στις δύο αυτές περιπτώσεις χρησιμοποιείται σαν επιβράβευση (θετικό συναίσθημα) ενώ κατανάλωση των λαχανικών στη δεύτερη περίπτωση θεωρείται κάτι το καταπιεστικό(αρνητικό συναίσθημα) και το παιδί θα τα αποφύγει.
Οι γονείς πρέπει να έχουν υπόψη τους οτι τα παιδιά τους μιμούνται στις πλήστες περιπτώσεις και γιαυτό και η περίπτωση της διατροφής τους δεν αποτελεί εξαίρεση. Εάν οι γονείς τρέφονται σωστά τότε και τα παιδιά τους θα μάθουν να τρέφονται σωστά.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι μια ισορροπημένη διατροφή σε συνδυασμό με άσκηση και με κατάλληλη ψυχολογική στήριξη εγγυάται την σωστή ανάπτυξη των παιδιών και θα έχουν μια αρμονική σχέση ύψους και βάρους.
Γιάννης Κερίμης BSc, MSc, RDN (USA)
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
www.ikerimis.com
